Çek, günümüz iş hayatında vazgeçilmez ve önemli bir ödeme aracıdır. Çekler ile ilgili en önemli meseleler arasında çek ibraz süresi yer almaktadır. Çek yazılırken kanunda belirtilen süreler içinde ibraz edilmesi alacaklıların haklarının korunması açısından esastır. Bizde yazımızda bu önemli konuyu ele aldık ve çek ibraz süresi nedir? Çekin süresinde ibraz edilmemesinin sonuçları nelerdir? Gibi sorulara cevap verdik.
Çek İbraz Süresi Nedir?
İçindekiler
Çeki elinde bulunduran alacaklının çekte yazılı tutarı almak için borç transfer bankasına başvurması gereken süreye çek ibraz süresi denir. Kanunla belirlenen süreler farklı durumlara göre değişiklik göstermektedir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu çeklere ilişkin genel düzenlemeleri içermektedir. Ayrıca çekler için özel bir düzenleme olan 5941 sayılı Çek Kanunu da bulunmaktadır. Hukuki inceleme yapılırken bu iki mevzuat düzenlemesinin aynı anda gözden geçirilmesi gerekmektedir.
Çekin Süresinde İbraz Edilmemesinin Sonuçları
Çek, çeki düzenleyen tarafından belirlenen tarihte ödenmelidir. Çek, banka şubesine veya takas merkezine ibraz edildikten sonra çek bedeli tahsil edilebilir. Çekin belirtilen süre içerisinde lehdar banka veya takas kuruluşuna ibraz edilmemesi, yani çek süresinin kaçırılması durumunda bazı sonuçlar ortaya çıkmış olacaktır. Çek ibraz süresinin zamanında yapılmaması durumunda ortaya çıkacak sonuçlar şu şekilde özetlenebilir:
- Çek zamanında ibraz edilmezse, kambiyo senedi olması özelliği ortadan kalkacaktır. Dolayısıyla, çeki elinde bulunduran alacaklı, çekin ödenmemesi halinde, kambiyo senedi takip hakkından mahrum kalacaktır. Bu durumda, somut olayın ya da sebepsiz zenginleşmenin özelliklerine göre diğer hükümlere başvurarak alacak tahsil edilebilmektedir.
- Alacaklı, eski alacaklıdan ve çek düzenleyene karşı kambiyo kanununda belirtilen çek bedelini ve diğer masrafların ücretlerin değerini talep edemez.
- İbraz süresi sona erdiğinde, çek düzenleyen çeki geri çekebilir.
- Çeki elinde bulunduran alacaklılara karşı ve çek düzenleyene çeki elinde bulunduran alacaklının başvurma hakkı bulunmaktadır. Alacaklının başvurabileceği haklara ilişkin zamanaşımı, ibraz süresinin bitiminden sonra başlamaktadır.
- Ödeme yapan banka çeke dondurma kaydı koyarsa, ibraz süresi dolduğunda bankanın yükümlülüğü kalkar.
İbraz Süresi Geçen Çek Nasıl Tahsil Edilir?
Çek zamanında ibraz edildiğinde, kambiyo kanununun birçok avantajından yararlanılarak çek üzerindeki tutar alınabilmektedir fakat çek zamanında ibraz edilmediğinde çek kambiyo senedi olmaktan çıkmaktadır. Bu durumda kambiyo senedine özel takip yoluyla takibi mümkün olmaz.
Banka, ibraz süresi dolmuş çekleri ödemekle yükümlü değildir. Çek sahibi alacaklılar, alacaklarını ancak genel düzenlemelere göre asıl borç ilişkisine dayanarak talep edebilirler. Diğer bir deyişle, vadesi dolmuş bir çekin ilamsız takip usulüne göre tahsil edilip edilmeyeceği, somut olayın özellikleriyle birlikte esasen asıl borç ilişkisine göre değişiklik gösterecektir
