Çocukların zekâsı anne karnından itibaren gelişir. Bu süreçte ebeveynler çocuklarıyla konuşabilir, masal okuyabilir ve gelişimlerine destek olabilir. Bebeğin doğumdan sonraki gelişim sürecinde kitap seçimini doğru yapmanız çok önemlidir. Unutulmamalıdır ki her kitap her çocuk için değildir. Seçiminizi yaparken bu durumu göz ardı etmemelisiniz. Peki çocuk kitapları hangi özelliklere sahip olmalı? Ebeveynler kitap seçerken nelere dikkat etmelidir?
Görsel öğeler açısından zengin kitaplar, özellikle çocukların kavramsal gelişimlerini desteklemede ebeveynlere çok yardımcı olacaktır. Çünkü çocuklar kelimeleri okumadan önce resimleri okumayı öğrenirler. Bu nedenle kitaptaki görsel öğeler, çocukların nesneleri ve varlıkları algılamaları ve zihinlerindeki şemalara yerleştirmeleri açısından oldukça önemlidir. Tabii ki kitap seçiminde sadece resimlere bakmak doğru değildir. Kitap iyi resimlenmiş olabilir, ancak kötü yazılmış olabilir. Çocuk kitapları miniklerin fiziksel ve zihinsel gelişimlerini göz önünde bulundurarak destekleyici nitelikte tasarlanırlar. Bu nedenle çocuklara kitap alırken içerik ve resimlerin büyüsüne kapılmadan, gelişimini destekleyici kitaplar seçilmelidir.
Çocukların Yaşlarına Göre Kitap Seçimi
Yaşa göre kitap seçimi ebeveynler için çok önemli ve atlanmaması bir konudur. Çocuklarınıza bebekken resimli kitaplar almalısınız ve büyüdükçe onları masallarla tanıştırabilirsiniz. 3 yaşındakiler henüz hangi hayvanların ısırdığını ve hangilerinin ısırmadığını yani hayvanlarla ilgili genel bilgileri bilmiyorlar. Bu nedenle, harika kuşların ve tek boynuzlu atların fantastik dünyası hakkında çocuklarınıza peri masalları okumak kafa karıştırıcı olabilir. Öncelikle çocuğunuza okuduğunuz çocuk kitapları basit ve gerçekçi hikayeler olmalıdır.
3 yaşından önce çocuklara masal okumamak en iyisidir. Çünkü bu noktada gerçeği anlamakla meşgul olacaktır. Seçtiğiniz kitaplar çocuğunuzun deneyimlerine ve ilgi alanlarına uygun olmalıdır.
Dönem Dönem Çocuk Kitabı Seçimi
0-6 Ay: 2-3 ay civarında bebekler kendilerine uzanan nesnelere dönmeye başlarlar ve onları almaya çalışırlar. Yani bu dönemde aldığınız kitapların farklı sesler çıkarması bebeğinizin ilgisini çekmek adına önemlidir.
Duyusal gelişimi destekleyecek şekilde tasarlanmalıdır. Kitaplar kolay yıpranmamalı ve kaliteli malzemelerden yapılmalıdır. Bebek zekâ kartları tam bir kitap olmasa da bebeğinizin bu dönemde dil gelişimine ve motor becerilerine yardımcı olacak alternatiflerden biridir.
6-12 Ay: Bu aylar içinde bebek eğitim kitaplarına geçebilirsiniz. Bebekler ortalama 6-7 aylıkken diş çıkardıklarında her şeyi ağızlarına götürürler. Bundan dolayı bez kitaplar bu dönem için uygun ve hijyenik olabilir. İstediğiniz zaman yıkayabilirsiniz.
Bir diğer tercih ise bebekler için özel olarak hazırlanmış diş çıkarma kitapları olmalıdır. Bu kare şeklindeki kitapların, çocukların dişlerini kaşımasına yardımcı olmak için iki kulağı vardır. Böylelikle bir taşla iki kuş vurabilirsiniz. Alacağınız kitaplar olabildiğince renkli ve bol resimli olmalıdır.
12-24 Ay: Bu yaştaki bebekler için kalın karton veya mukavvadan kitaplar iyi bir tercih olacaktır. Bu tarzdaki çocuk kitaplarının her sayfasında bir nesnenin resmi vardır. Örneğin sayfada sadece bir adet arabanın resmi vardır ve altında yalnızca “Araba” yazar. Bu tarz kitaplara ABC kitapları denmektedir.
Bu yaş grubu için en iyi seçeneklerden biri de dokunmatik kitaptır. Kitapta farklı dokunsal öğeler bulunur. Bir filin hortumundaki ve tavşanın kulağındaki bir pamuk gibi. Bu tür çocuk kitapları, küçüğün hem gelişimini destekler hem de kitap sevgisinin temellerini atar.
12-24 aylık çocuklar için banyo kitapları da bir diğer seçenek. Banyo kitapları plastikten üretilmiş olduğundan dolayı çabuk kururlar. İçerik ve yapı olarak ABC kitaplarına benzer ve ses çıkarma özelliği ile basıldığında çocuğun dikkatini çekecek sevimli bir ses çıkarır. Bu, çocuklarınız için eğlenceli olabilir.
24-36 Ay: Bu dönemde basit kurguların bulunduğu kitapları tercih edebilirsiniz. Kalın karton kapakları ve sürpriz öğeleri olan çocuk kitapları çok ilgi görüyor. Daha az karmaşık resimlere sahip açık ve net kitapları tercih etmelisiniz. Az kelimeli ve büyük puntolu kitaplar seçmelisiniz. Aile hayatı ve park gezileri gibi günlük bölümleri olan kitaplar çocuklar için ilgi çekici olabilir ve hayal dünyasını geliştirebilir.
36-60 Ay: Bu dönemde çocuk kitaplarında olması gereken özelliklerin başında sayfaların %75-80’inin resimlerden oluşuyor olmasıdır. Yazılar, kitapta daha az yer kaplamalıdır. Yazı tipleri büyük ve net olmalıdır.
Çocuk kitapları, hayal güçlerini harekete geçirecek nitelikte olmalıdır. Bu dönemde çocuklar henüz okuryazar olmadıkları için resimler üzerinden kitapları okurlar. Yetişkinlerin göremediği ayrıntılara bile dikkat ederler. Bu nedenle alacağınız çocuk kitabının iyi resimli olması ve detayları içermesi gerekir.
Günlük yaşamdan örnekler içermeli ve tanıdık durumlardan bahsetmelidir. Heyecan verici yeni bilgiler içermelidir. İlgi çekici güçlü karakterlerden bahsediyor olmalı. Sadece iyi ve doğru karakterler değil, kötü ve yanlış insanları da içeren kitaplar seçilmelidir.
Okul öncesi hikaye kitabı; anlatım dili kolay, içeriği ilgi çekici, düşündürücü, eğlenceli, resimli ve metinli, kolay anlaşılır olmalıdır.
